به گزارش پایگاه خبری چالوس رسانه به نقل از پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ» در عصری که ما را «عصر داده» نامیده‌اند، غفلت از قدرت تحلیلی آمار و نقش راهبردی برنامه‌ریزی، به معنای رها کردن جامعه در میان امواج سهمگین تغییرات است. این متن بر آن است تا بار دیگر بر این حقیقت تأکید کند که آمار، زبان گویای واقعیت و برنامه‌ریزی، نقشه راه تبدیل دانش به عمل است. روز ملی آمار و برنامه‌ریزی، تنها یک مناسبت تقویمی نیست، بلکه فرصتی برای تأمل، بازنگری و ترویج فرهنگی است که در آن، تصمیم‌ها بر پایه شواهد استوار می‌شوند و برنامه‌ها با چراغ داده‌ها، مسیر پیشرفت را روشن می‌سازند.
آمار و برنامه‌ریزی دو رکن اساسی نظام‌های مدیریتی و تصمیم‌سازی در جوامع معاصر به شمار می‌آیند و پیوند میان علم داده و فرایندهای سیاست‌گذاری را نمایان می‌سازند. آمار به‌عنوان زبان کمّی واقعیت، ابزار کشف الگوها، روابط و روندهای نهفته در پدیده‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی است. در مقابل، برنامه‌ریزی به‌عنوان فرایندی عقلانی و آینده‌نگر، نتایج حاصل از تحلیل‌های آماری را به سیاست‌ها، طرح‌ها و اقدامات اجرایی قابل سنجش تبدیل می‌کند. تلاقی این دو حوزه، بنیان شکل‌گیری نظام‌های تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد (Evidence-Based Decision Making) را فراهم می‌آورد که در دهه‌های اخیر، از شاخص‌ترین رویکردهای مدیریت عمومی و توسعه پایدار در جهان محسوب می‌شود.
نقش آمار در برنامه‌ریزی صرفاً گردآوری داده نیست، بلکه در توانایی آن برای تبدیل داده به دانش و دانش به تصمیم نهفته است. هر نظام برنامه‌ریزی موفق نیازمند یک نظام آماری کارآمد، پویا و قابل اعتماد است که قادر باشد نیازهای اطلاعاتی تصمیم‌گیران را در سطوح ملی و محلی تأمین کند. ضعف در نظام آماری، به خطاهای برنامه‌ریزی، تخصیص نادرست منابع و اتلاف ظرفیت‌های توسعه‌ای منجر می‌شود. از سوی دیگر، برنامه‌ریزی علمی بدون بهره‌گیری از داده‌های دقیق آماری، در بهترین حالت بر پایه فرضیات و حدسیات شکل می‌گیرد و از پایداری و اثربخشی لازم برخوردار نخواهد بود.
تحولات فناورانه دهه اخیر، به‌ویژه در حوزه کلان‌داده‌ها (Big Data)، هوش مصنوعی و تحلیل پیش‌بینانه (Predictive Analytics)، مفهوم آمار و برنامه‌ریزی را دگرگون ساخته است. امروزه تصمیم‌سازی‌های کلان اقتصادی، شهری و زیست‌محیطی با تکیه بر مدل‌های آماری پیچیده و الگوریتم‌های یادگیری ماشین انجام می‌شود. این تحول، از یک‌سو دقت پیش‌بینی‌ها را افزایش داده و از سوی دیگر، ضرورت بازنگری در مهارت‌های آماری و برنامه‌ریزی را برجسته کرده است.
در این میان، ارتقای سواد آماری و توانمندی برنامه‌ریزی در میان مدیران، سیاست‌گذاران و حتی شهروندان عادی، یکی از چالش‌های کلیدی توسعه ملی محسوب می‌شود. جامعه‌ای که توانایی تحلیل داده و درک روندهای آماری را نداشته باشد، در برابر تحولات سریع اقتصادی و اجتماعی آسیب‌پذیر خواهد بود. از این‌رو، نظام آموزشی باید آموزش مهارت‌های داده‌محور و تفکر تحلیلی را از سطوح پایه تا دانشگاه نهادینه سازد.
روز آمار و برنامه‌ریزی، فرصتی برای بازاندیشی در جایگاه داده در حکمرانی، مدیریت و زندگی روزمره است. این روز یادآور آن است که تصمیم‌گیری علمی، برنامه‌ریزی دقیق و پیشرفت پایدار تنها در پرتو شناخت واقعیت از مسیر آمار امکان‌پذیر است. آینده را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، اما می‌توان آن را با داده‌های درست و برنامه‌ریزی آگاهانه ساخت؛ و این، رسالت مشترک همه پژوهشگران، مدیران و سیاست‌گذاران در عصر داده‌محور کنونی است
یادداشت: احمد علی همایونی استاد دانشگاه و دانش آموختگان اقتصاد
